Loạn Thị là gì? Nguyên nhân từ đâu? 2️⃣ Cách chữa tốt nhất

Loạn thị là một trong ba loại tật khúc xạ phổ biến nhất. Loạn thị khiến người bị bệnh hay nheo nhắt, không nhìn rõ ở mọi khoảng cách xa hay gần, gây cản trở cho sinh hoạt hằng ngày.Vậy loạn thị là gì? Nguyên nhân, cũng như cách điều trị có khác so với những tật khúc xạ khác không? Hãy cùng bệnh viện mắt Việt Nhật tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Loạn thị là gì?

Loạn thị là một vấn đề về thị lực phổ biến do sai lệch về hình dạng của giác mạc. Khi bị bệnh loạn thị, thủy tinh thể của mắt hoặc giác mạc (là bề mặt phía trước của mắt), có một đường cong bất thường.

Mắt của bạn có hai cấu trúc với bề mặt cong làm cong (khúc xạ) ánh sáng lên võng mạc, tạo ra hình ảnh:

• Giác mạc, bề mặt trong suốt của mắt bạn cùng với màng nước mắt
• Thấu kính, một cấu trúc rõ ràng bên trong mắt của bạn có thể thay đổi hình dạng để giúp tập trung vào các vật thể ở gần

Nếu mắt khỏe mạnh thì mỗi phần tử này có độ cong tròn, giống như bề mặt của một quả bóng nhẵn. Giác mạc và thấu kính có độ cong như vậy sẽ uốn cong (khúc xạ) tất cả ánh sáng tới như nhau để tạo ra hình ảnh hội tụ rõ nét trực tiếp trên võng mạc, ở phía sau mắt của bạn. Khi bị loạn thị giác mạc hoặc thủy tinh thể của bạn có hình quả trứng với hai đường cong không khớp, các tia sáng đi qua giác mạc và thủy tinh thể không hội tụ tại một điểm cụ thể trên võng mạc, không bị khúc xạ (bị bẻ cong) đúng cách, điều này tạo thành hai hình ảnh khác nhau. Hai hình ảnh này chồng lên nhau hoặc kết hợp và dẫn đến hiện tượng mờ mắt. Loạn thị là một dạng tật khúc xạ.

Có mấy dạng loạn thị?

Loạn thị có hai dạng chính là loạn thị giác mạc và loạn thị thấu kính.

• Loạn thị giác mạc xảy ra khi giác mạc của bạn bị biến dạng.
• Loạn thị dạng thấu kính xảy ra khi thủy tinh thể của bạn bị hở.

Trong cả hai trường hợp, đều làm tầm nhìn của bạn đối với các vật thể gần và xa bị mờ hoặc bị méo. Nó gần giống như nhìn vào một chiếc gương, trong đó bạn có thể trông quá cao, quá ngắn, quá rộng hoặc quá gầy, hình ảnh không thực tế.

Xem thêm tật khúc xạ khác: Cận thị và Viễn thị

Biểu hiện của người bị loạn thị

Các triệu chứng của loạn thị có thể khác nhau ở mỗi người. Một số người không có bất kỳ triệu chứng nào cả. Sau đây là một số triệu chứng của loạn thị phổ biến nhất:

• Nhìn mờ hoặc méo mó vật thể ở bất kỳ khoảng cách nào
• Đau mắt hoặc khó chịu
• Nhức đầu
• Khó nhìn vào ban đêm
• Nheo mắt
• Mỏi mắt
• Kích ứng mắt

Nếu bạn có những triệu chứng này, có thể là bạn bị loạn thị và cũng có thể là không. Bạn nên đến gặp bác sĩ nhãn khoa của bạn.Một kiểm tra mắt hoàn chỉnh sẽ xác định những gì đang gây ra các triệu chứng của bạn.

Nguyên nhân gây ra bệnh loạn thị

Người ta không biết nguyên nhân gây ra chứng loạn thị, nhưng di truyền là một yếu tố lớn. Nó thường xuất hiện khi mới sinh. Nó cũng có thể xảy ra do chấn thương mắt hoặc sau khi phẫu thuật mắt. Loạn thị thường xảy ra cùng với tật cận thị hoặc viễn thị.

Loạn thị xảy ra ở cả trẻ em và người lớn. Nguy cơ phát triển loạn thị của bạn có thể cao hơn nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nào sau đây:

• Tiền sử gia đình mắc chứng loạn thị hoặc các rối loạn mắt khác, chẳng hạn như keratoconus (thoái hóa giác mạc).
• Giác mạc của bạn bị sẹo hoặc quá mỏng.
• Cận thị quá mức, tạo ra tầm nhìn mờ ở khoảng cách xa.
• Viễn thị quá mức, tạo ra tầm nhìn cận cảnh mờ.
• Có tiền sử một số loại phẫu thuật mắt, chẳng hạn như phẫu thuật đục thủy tinh thể (phẫu thuật loại bỏ thủy tinh thể bị mờ).

Loạn thị không gây ra hoặc trở nên tồi tệ hơn do đọc sách trong điều kiện ánh sáng yếu, ngồi quá gần TV hoặc nheo mắt.

Bệnh loạn thị được chẩn đoán như thế nào?

Bác sĩ đo thị lực (chẩn đoán các vấn đề về thị lực và các bệnh về mắt) hoặc bác sĩ nhãn khoa (điều trị nội khoa và phẫu thuật các vấn đề về thị lực và các bệnh về mắt) chẩn đoán loạn thị thông qua khám mắt toàn diện. Bệnh loạn thị được chuẩn đoán bằng các phương pháp sau:

Kiểm tra đánh giá thị lực

Trong quá trình kiểm tra đánh giá thị lực, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn đọc các chữ cái từ biểu đồ ở một khoảng cách cụ thể để xác định mức độ bạn có thể nhìn thấy các chữ cái.

Kiểm tra khúc xạ

Để kiểm tra khúc xạ phải sử dụng một máy gọi là khúc xạ quang học. Máy có nhiều thấu kính điều chỉnh độ mạnh khác nhau. Bác sĩ sẽ yêu cầu bạn đọc biểu đồ thị lực trong khi nhìn qua các thấu kính có cường độ khác nhau trên khúc xạ quang học. Cuối cùng họ sẽ tìm thấy một thấu kính phù hợp để điều chỉnh tầm nhìn của bạn.

Keratometry  – Đo độ cong giác mạc

Đo độ cong là một cách để bác sĩ đo độ cong của giác mạc. Họ sẽ làm điều này bằng cách nhìn vào mắt bạn qua máy đo độ dày sừng thông qua một vòng tròn ánh sáng để đo độ cong của giác mạc.

Điều trị loạn thị như thế nào?

Thông thường, bạn có thể điều chỉnh loạn thị từ nhẹ đến trung bình bằng các phương pháp chữa trị sau đây:

Ống kính điều chỉnh

Ống kính điều chỉnh có nghĩa là sử dụng kính hoặc kính áp tròng. Kính hoặc kính áp tròng điều chỉnh chứng loạn thị bằng cách bù đắp cho các đường cong không đồng đều trong giác mạc và thủy tinh thể của bạn. Có 3 loạn kính áp tròng:

• Kính áp tròng mềm Toric: Các loại kính áp tròng mềm này được làm bằng hydrogel thông thường hoặc vật liệu silicone hydrogel thoáng khí. Nó có thể có các mức độ khúc xạ khác nhau phù hợp với các đường kinh mạch riêng lẻ của mắt, cho phép điều chỉnh thị lực chính xác. Thấu kính Toric tập trung vào các phần khác nhau của thấu kính để điều chỉnh tật cận thị hoặc viễn thị đi kèm với loạn thị.
• Kính áp tròng cứng khí thấm Ortho-k: Những thấu kính cứng này có hình dạng đồng nhất về cơ bản thay thế hiệu ứng khúc xạ của giác mạc. Những loại này thường mang lại tầm nhìn sắc nét hơn so với các loại toric mềm hơn của chúng. Khi đeo kính vào ban đêm, kính áp tròng Ortho-k giúp định hình và làm phẳng giác mạc giúp ánh sáng hội tụ vào đúng võng mạc.
• Kính áp tròng lai: Là sự kết hợp giữa kính áp tròng thấm khí và kính áp tròng mềm. Ở giữa được làm bằng vật liệu thấm khí cứng, trong khi khu vực xung quanh được làm bằng vật liệu hydrogel mềm hoặc silicone hydrogel. Kính áp tròng lai mang trong mình tầm nhìn sắc nét hơn của thấu kính GP và sự thoải mái của thấu kính mềm toric. Điều này có thể đặc biệt phù hợp với những người có mức độ loạn thị cao hơn.

Kính áp tròng có thể là một lựa chọn tuyệt vời để điều chỉnh các hiệu ứng thị giác của bệnh loạn thị . Chúng mang lại sự linh hoạt hơn và vùng nhìn ít bị hạn chế hơn so với các loại kính thay thế cho người loạn thị. Tùy thuộc vào khả năng chịu đựng của thấu kính, đặc điểm mắt và mức độ loạn thị hiện tại của bạn mà lựa chọn kính áp tròn thích hợp.

Phẫu thuật

Mặc dù đeo kính và kính áp tròng có thể tạm thời điều trị các ảnh hưởng của loạn thị, phẫu thuật là cách duy nhất để điều chỉnh vĩnh viễn. Phẫu thuật mắt bằng laser và trong một số trường hợp, có thể sử dụng thấu kính chịu lực cấy ghép để điều chỉnh loạn thị vĩnh viễn.

• LASIK: Sử dụng tia laser có độ chính xác cao để tạo một vạt nhỏ ở các lớp trên của giác mạc (biểu mô) và sau đó được gấp lại để cho phép tia laser làm cho giác mạc đối xứng hơn và có thể điều chỉnh độ loạn thị vừa phải vĩnh viễn.
• PRK: Biểu mô được loại bỏ hoàn toàn để tiếp cận với mô giác mạc trước khi nhanh chóng phát triển trở lại.
• Smartsurface: Là phương pháp sử dụng tia laser không chạm, tức là hực hiện thủ thuật mà không cần chạm vào mắt. Đây là phương pháp điều trị các bệnh về tật khúc xạ bằng laser tiên tiến và được đánh giá cao nhất hiện nay. Không tạo vạt giác mạc nên an toàn, ổn định và không có các biến chứng liên quan đến vạt giác mạc.

Đối với những trường hợp không đủ điều kiện để phẫu thuật laser, có thể sử dụng các phương pháp chữa trị sau:

• Phẫu thuật đục thủy tinh thể và thay thế bằng Toric (IOL): Đây là 1 thấu kính nội nhãn rất nhỏ, được chế tạo phù hợp với mắt người, nhằm thay thế cho thủy tinh thể tự nhiên bị đục đã được tán nhuyễn và hút ra ngoài trong phẫu thuật thay thủy tinh thể để hỗ trợ cải thiện thị lực cho người bệnh.
• Trao đổi thấu kính khúc xạ: Cũng trong phẫu thuật đục thủy tinh thể, nhưng như một biện pháp điều chỉnh tật khúc xạ thay vì đục thủy tinh thể
• Phakic ICL: Là phương pháp điều trị tật khúc xạ bằng cách đặt một thấu kính trong nội nhãn, dùng cho mắt loạn thị cao. Thấu kính này có thể có một hoặc nhiều tiêu cự giúp bệnh nhân nhìn được ở khoảng cách cả xa và gần. Thấu kính sẽ được đặt vào giữa, mặt sau của mống mắt và mặt trước của thủy tinh thể.

Tình trạng loạn thị ở trẻ em

Nhiều trẻ sơ sinh bị loạn thị bẩm sinh, và nó thường biến mất trước sinh nhật đầu tiên của chúng. Người lớn nếu có các dấu hiệu bị loạn thị thì có thể nhận ra thị lực của họ không tốt và sẽ đi bác sỹ để khám. Trẻ em có các triệu chứng loạn thị có thể không nhận biết được chúng mắc chứng này. Chúng không có khả năng phàn nàn về tầm nhìn bị mờ hoặc méo. Vì vậy, trẻ em cần được kiểm tra mắt thường xuyên. Sau đây là những mốc thời gian nên đưa trẻ đi khám mắt:

• Trong thời kỳ sơ sinh bắt đầu từ khoảng 6 tháng tuổi.
• Tại các buổi khám sức khỏe cho trẻ đến tuổi đi học.
• Trong những năm học, cứ một đến hai năm thăm khám sức khỏe cho trẻ, tại bác sĩ nhãn khoa, hoặc thông qua các buổi khám sàng lọc ở trường hoặc công cộng

Khám định kỳ mắt cho trẻ em để phát hiện chứng loạn thị và các vấn đề về thị lực khác càng sớm càng tốt, đang rất được giới chuyên môn khuyến cáo.

Phòng ngừa loạn thị bằng các bài tập cho mắt

Đối với loạn thị do di truyền từ nhỏ thì không thể phòng tránh. Những đối với các nguyên nhân ngoài di truyền thì có thể phòng ngừa loạn thị bằng các bài tập cho mắt sau đây:

Bài tập 1 – Thư giãn cơ trực tràng

Bài tập này giúp thư giãn các cơ trực tràng, giúp giảm căng thẳng cho giác mạc và cũng tăng cường các cơ xung quanh mắt. Nó nên được thực hiện 2 đến 4 lần một ngày. Bài tập nên được thực hiện theo các bước sau:

• Đặt ngón tay cái của bạn trên mũi của bạn một góc 90 độ.
• Di chuyển nó theo chiều kim đồng hồ đến vị trí 12 giờ. Giữ nó ở đó trong 2-3 giây và sau đó đưa nó trở lại. Đảm bảo rằng mắt bạn nhìn theo ngón tay cái của bạn.
• Bây giờ di chuyển ngón tay cái đến vị trí 1 giờ, giữ nó ở đó trong 2-3 giây và di chuyển nó trở lại vị trí ban đầu (góc 90 độ).
• Lặp lại điều này cho tất cả các vị trí trên mặt. Đừng quên thở đúng cách trong bài tập này.

Bài tập 2 – Massage mắt

Bài tập này phục hồi hình dạng của giác mạc. Bài tập nên được thực hiện theo các bước sau:

• Nhắm mắt và sau đó đặt hai ngón tay trên mỗi mí mắt của bạn.
• Bằng cách ấn nhẹ, từ từ di chuyển các ngón tay của bạn theo chuyển động tròn từ trên xuống dưới và từ phải sang trái.
• Di chuyển các ngón tay theo chiều kim đồng hồ cũng như ngược chiều kim đồng hồ.
• Lặp lại động tác này trong 10–15 lần, 2 đến 4 lần một ngày.

Bài tập 3 – Giảm sự tập trung của mắt

Bài tập này giúp giảm áp lực và căng thẳng cho mắt. Bài tập nên được thực hiện theo các bước sau:

• Hãy tạm dừng viết, đọc hoặc nhìn chằm chằm vào máy tính.
• Tập trung vào các đối tượng khác trong khoảng cách ít nhất 20 giây
• Lặp lại bài tập này nhiều lần nhất có thể trong một ngày.

Bài tập 4 – Yoga mắt

Bài tập này tăng cường cơ mắt, tập trung sắc nét và cải thiện thị lực. Bài tập nên được thực hiện theo các bước sau:

• Giữ tư thế thẳng. Đứng, ngồi trên ghế hoặc trên sàn.
• Nhắm mắt, hít thở trong khi tập trung vào mắt.
• Từ từ bắt đầu di chuyển nhãn cầu của bạn từ bên này sang bên kia.
• Thực hiện bài tập này vài lần một ngày.

Bài tập 5 – Chớp mắt

Chớp mắt giúp giữ ẩm cho đôi mắt của bạn, do đó, cho phép bạn tập trung tốt hơn. Nó cũng làm giảm căng thẳng mắt giúp họ luôn sảng khoái. Bài tập nên được thực hiện theo các bước sau:

• Đặt hẹn giờ 2 phút.
• Nháy mắt sau mỗi 3 – 4 giây.
• Thực hiện bài tập này ít nhất 4 lần một ngày.

Trong thực tế, hầu như tất cả mọi người đều có một ít loạn thị. Cho dù bạn áp dụng bất kỳ phương pháp chữa loạn thị nào trên đây thì cũng phải có sự tư vấn của bác sỹ nhãn khoa nhé